Gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı

Güvenilir gıda; sağlıklı, besleyici ve standartlara uygun olarak tüketime sunulan denetlenebilir gıdayı ifade etmektedir. Çiftlikten sofraya kadar olan tüm süreçlerde gıda kaynaklı hastalıkları engelleyerek, gıdaların işlenmesi ve depolanmasını ele alan bilim alanı ise gıda güvenliğidir. Yeterli, besleyici ve sağlıklı gıdanın üretimi, tedariği ve arzı başlıca resmi otoritenin görevi olmakla birlikte gıda güvenliği; çiftçiler, yetiştiriciler, üreticiler, sanayiciler, nakliyeciler, satıcılar ve en nihayetinde tüketicilerin müşterek sorumluluğudur.

Gıdalar, sağlıklı ve temiz ham maddeler ile hijyenik koşullarda üretilmediklerinde veya uygun şartlarda saklanmadıklarında, halk sağlığı açısından risk oluşturabilen fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlikeler ile bulaşık hale gelebilirler. Dünya Sağlık Örgütüne göre, güvenilir olmayan gıda tüketimine bağlı olarak her yıl dünyada yaklaşık 600 milyon hastalık meydana gelmekte ve iki milyondan fazla insan hayatını kaybetmektedir.

Sağlık sorunları ve hayat kayıplarının yanı sıra, tedavi masrafları nedeniyle ülkelerin sağlık için ayırdıkları bütçeler artmakta, işgücü kaybına bağlı olarak üretim verimliliği azalmakta, sosyoekonomik etkiler nedeniyle turizm ve ticaret olumsuz etkilenmektedir. Sağlığın korunması ise her zaman tedaviden daha ekonomik ve kolaydır. Bunun birinci yolu da güvenilir gıdalar ile dengeli beslenmektir.

***

Bilginin çok hızlı yayıldığı çağımızın önemli sorunlarından birisi de bilgi kirliliğidir. Akademik özgürlük ve bilinçlendirme adı altında yapılan bilimden uzak paylaşımlar, özellikle gıda güvenliği ve sağlık alanında bireyleri olumsuz yönlendirebilmektedir. Bu yanlış bilgilendirme zincirleme olarak toplumu, üreticileri, sanayicileri ve kurumları etkileyebilmektedir.

Gıda ve su stratejik bir konudur. Toplumların sağlıklı ve üretken olabilmesi için güvenilir gıdaya yeteri kadar ulaşması gerekir. Bu konu, özellikle toplum nezdinde yüksek itibarlı, akademik unvanlı bazı meslek mensupları tarafından popülarite ve ekonomik kazanç sağlama adına suistimal edilebilmektedir. Maalesef bilimsellikten uzak sansasyonel açıklamalar karşısında uzman görüşleri, basında ve sosyal medyada aynı ilgiyi görememektedir. İşte bu nedenledir ki, uzmanların doğru ve bilimsel bilginin paylaşımı noktasında taşın altına elini koyması, ayrıca toplumun da gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı konusunda bilinçlenmesi gerekmektedir.

Bu noktada ülkede gıda ve sağlık alanında araştırmalar yapabilecek, tavsiye kararları alabilecek bilim insanları ve sektör temsilcilerinden oluşan bağımsız bir bilim kuruluna ihtiyaç olduğu açıktır. Bunun yanında, bireylerin açıklama yapan kişinin uzmanlığına dikkat etmesi, medya kuruluşlarının da popülariteden ziyade konu uzmanlarının görüşlerine yer vermesi gerekir. Elbette toplumu kasten yanlış ve taraflı bilgilendirenlere karşı bazı yaptırımlar da olmalıdır.