Bilgi ve onun kullanımı, veteriner hekimin mesleğini uygularken bilgiye yaklaşımı, onun uygulamada seçicilik ve akademik akıl sitesinin bilimsel bilgiye yaklaşımı, bu yazıda yer almıştır. Yazıda bilimsel makale formatı kullanılmamıştır. Akademik Akıl sitesinin Ayın konusu çağrısı için hazırlanmış genel bir değerlendirmedir.
Bilim, teknoloji, sanat, kültür, bilgisel bilgi alanında çok hızlı ilerlemeler oluyor. Güncel yaşam hızı baş döndürücü şekilde ilerliyor. Buna ayak uydurmak gerekiyor. Bir kez duraklamak geride kalmanıza yol açıyor.
Böyle bir ilerlemede bilimsel bilginin sağlanması kadar doğru olması önem taşımaktadır. Akademik akıl, değişik alanlarda güvenilir bilimsel bilgiyi akademisyen, uzmanlar tarafından okuyucuya ulaşmasını sağlıyor.
Bazı kişiler ne olursa olsun başarılı olmak için her şeyi mubah sayıyor. Amaç iyi olmadıkça elde edilen başarılarda birçok insana zarar veriyor. Kitaplar, internet hatta televizyon programlarında başarıya ulaşmak için formüller veriliyor. Hangi başarı? Sorgulanmıyor ya da yol gösterilmiyor. Bazılarının başarıya ulaşmaları gayesi sırasında birçok hayatlarda mahvoluyor.
Her yerde bilgiye rastlanıyor. Bilgiyi etkili yollarla öğrenmek ve onu işlemek ilerlemeyi sağlıyor. Kullanılmayan bilgi hiçbir işe yaramaz. Bir bardak çay mı? Yoksa bir bardak dolusu kağıt parayı mı? Tercih edersiniz. Çaya para ödeyip içersiniz ama bir bardak dolusu para hiçbir işe yaramaz. Para kullanıldıkça değer kazanır. Bilgi de öyledir. Kitaplar dolusu ya da bilgisayar hafızası dolusu bilginiz olsa bile kullanmadıkça hiç önemi yoktur.
Bilgiyi kullanmakla, yeni bilgiler keşfedilir. Bilgi bu aşamada anlaşılır, analiz ve sentez edilir. Nasıl mı? Ev hanımları, şef aşçıları düşünün. Yeni bir tarif denerler. İlk birkaçı iyi olmaz. Ama hatalar not edilir. Sonra güzel sonuçlar ortaya çıkmaya başlar. Daha sonra ince ayarlar yapılarak güzele ulaşılır.
Böyle kendi kendine öğrenmenin bileşik bir etkisi de vardır. Öğrenme sonucunda bilgiyi çok hızlı ve pratik şekilde işleyebileceksiniz. Bunun en güzel örneği acil veteriner hekimliği ve acil tıp hekimliğinde görülür. Hızlı karar verip, uygulamak zorundadırlar. Özellikle karar vericinin deneyimli bir klinisyen olması durumunda hızlı ve doğru klinik kararlarla sonuçlanır. Çünkü, gerekli bilgi, beceri ve deneyimle donanmış haldedir. Bilgiyi kullanırken, kendi ön yargılarımızdan fazla etkilenmemek durumundayız.
Ancak bilişsel önyargılardan çok fazla etkilenmek, rasyonellikten sapmalara yol açmaktadır. Bilişsel önyargılar kontrol edilmedikleri takdirde klinisyenleri tıbbi hatalar yaparak yoldan çıkarabilir. Sadece hekimlik alanında mı? Hayır her alanda bilişsel önyargılara sahiptir insanlar. Kullanılabilirlik yanlılığı, sabitleme, doğrulama yanlılığı ve arama tatmini dahil olmak üzere çok sayıda bilişsel yanlılık tespit edilmiştir.
Bilişsel önyargıları azaltmak için bilgiyi işleme tarzımıza yüksek bir dikkatlilik ve özeleştiri ile yaklaşmadır. Yani ne düşündüğünüzü? düşünün! Kısaca elde ne varsa ona değil olmayanlara da bakılmalıdır. Ancak bilgiyi kullanmak araba sürmek gibidir. Her yerde aynı hızla gidilemediği gibi zaman zamanda ışıklarda durmak gerekir. Bilgide öyledir, her bilgi her yerde kullanılmaz. Klinisyen acil durumlarda hızlı, pratik ve deneyimsel bilgileri kullanırken, genel bir muayenede görülen ve görülmeyen tüm sonuçları değerlendirmek durumundadır. Çünkü hasta yaşamını tehdit eden nedir? Göz ardı etmemesi gereken neler vardır? Ya yanılıyorsa? Başka neler olabilir? En önemlisi de karar verme aşamasında; bu kararı vermeye yol açan çevresel, duygusal ve önyargısal nelerden etkileniyordur? Değerlendirmesi gerekmektedir.
Akademik akıl, okuyucuya bilimsel bilgiyi kolay, pratik ve güvenilir şekilde sağlamaktadır. Önyargılarımızın etkisini azaltarak, bilgiyi almak ve kullanmak kalmaktadır.