Mona Lisa’nın Bilinmeyeni – Unknown of Mona Lisa

Tüccar karısı yirmi dört yasındaki Lisa del Giocondo’nun resmi kendisine satıldı ise -ki aksi düşünülemez bile, kocası zengin, işi üreten ise bölgenin en iyi ressamı- resim Leonardo da Vinci de nasıl kalabildi!
Resmin Leonardo tarafından iki defa üretildiği spekülasyondur. Bununla birlikte resmin Lisa tarafında kalanını da görenlerden; iki tablonun farklılıklar içerdiğine göre iddia veya anlatılar vardır.

Olayı dõrt başı mamur yorumladığımızda şunu rahatlıkla anlayabiliriz;
Bir defa hiçbir ressam, eğer piyasa ressamı, para sadece para kazanmak amacında biri değilse replika yapmaz, yani bir tabloyu iki sefer çizmez, üretmez. Bu fikri bir tarafa koyalım. İkincisi, ressamların hasları tablolarını/eserlerini benimserler, onu gerçekte yanlarından ayırmak istemezler. Bu fikri de bir tarafa koyalım.
Bir ūçūncūsū ve õnemli olanı, Lisa del Giocondo’nun yūz hatlarının dikkatle bakıldığında, Leonardo’ya olan benzerliğidir. Bunu elbette Leonardo, Lisa’nın modellik yaptığı tabloyu çarpıtarak, bozarak yapmadı. Bu kaderin ilginç, ironik bir karşılaştırmasıydı; Lisa, Leonardo’nun neredeyse ‘animası’, dışı ruh ikizi gibiydi.

Bu nedenle Leonardo tabloyu yaptı. Ama modelliğini bizzat Lisa’nın yaptığı, parasını ödediği bu tabloyu ona vermedi, veremedi. Tabloyu o kadar benimsedi ki, ömür boyu tablo yanında kaldı. Ölünceye kadar ona zaman zaman rötuşları eksik olmadı.
Parasını aldığına göre, Mona Lisa tablosu elbette, yaşlı zengin karısı Lisa’ya teslim edilecekti. Leonardo’nun çırakları, Leonardo’nun yaptığı tablodan ikinci bir tabloyu ürettiler. Tüccar karısı Lisa del Giocondo’nun elindeki tablo, bu tabloydu. Ama çırakların elinden çıkan tablo, ustanın yaptığı incelikleri, replika olsa bile tam yakalayamamış ve yansıtamamıştı. Dikkatli ve usta gözlerden kaçmayan iki tablonun farkı işte bundandı. Usta çırak farkı.

Giocondo tablo için oturduğunda yirmi dört, Leonardo ise elli bir yaşında idi.
Lisa’nın yüzünde bir çok ifadenin yansıması var. Ama temel ifade, masumluk; yüzüne biraz bakan duygusal bir kadın veya erkeği hüngür ağlatabilir. Ellili yaşlarda olan Leonardo’nun bu masum yüzlü ve kendi yüz benzeri Lisa’ya kızı gibi baktığı açık. Öyle ki yaptığı ve dört yılda bitirdiği tablonun aslını kendinde saklamıştı. Her gittiği yere bu tabloyu da götürdüğü bilinmektedir.

İşte yeni olan ve sanat tarihine şimdi sunduğumuz:

Leonardo da Vinci, tasarımcı, anatomist, ressam ve filozoftu. Mona Lisa eserinin en önemli mirası olacağını biliyordu. Fakat tabloda bir eksiklik vardı. ‘Anima’nın içinde bir de ‘Animus'(dişideki erkeksi ruh ikizi)-terimlerin fikir babası Karl Gūstav Jung’tur- olması gerekmiyor muydu!

İşte bizzat Lisa del Giacondo’nun erkeksi ruh ikizi olan kendini de -neredeyse ruh gibi; çünkü yine bunları en azından şimdiye kadar-bir felsefecinin dikkatine çarpıncaya kadar- gözlerden gizleyebilmiştir- resme/tabloya dahil etmeliydi.

Leonardo biri ellili yaşlarında, bir altmışlı yaşlarında iki tane yüz resmini tabloya incelikle, ruh gibi resmetmiştir. İşte şimdi bunu gün yüzüne çıkarıyoruz. Tabi benim Louvre Müzesi’nden bir talebim olmamakla birlikte -çünkü biz felsefeci olduğumuzdan hak ve gerçek için çalışırız- bu açıklama ve ifşamızdan sonra bir milyar dolar değer biçilen tablonun, fiyatını ikiye katlayacağı açıktır.

Genç olan Vinci yüzü, sol kol omuz altına değirmiş kumaş şapka ile birlikte uzun saçlı ve sakallı, alt dudak alt hizasına kadar resmedilmiştir.
Yaşlı olan Vinci yüzü sol boyun altına dikey soldan yarım olarak sakalsızca resmedilmiştir. Vinci yüz resimlerinin kaş göz ve dudak yapılarından, sahibine ait olduğu anlaşılmaktadır.

Fransız, İtalyan, Türk ve Dünya Sanat Kamuoyuna arz ederim.

KAYNAKLAR

1. https://www.google.com/search?q=mona+lisa+tablosu&oq=mona+lisa&aqs=chrome.2.69i57j69i60j0i131i433i512j69i60j0i512j46i131i433i512j0i512l4.16146j0j4&client=ms-android-huawei&sourceid=chrome-mobile&ie=UTF-8#imgrc=-aXvbOaezus_vM
2. https://www.google.com/search?q=leonardo+da+vinci&client=ms-android-huawei&prmd=ivn&sxsrf=ALiCzsbnAiqvfpdC2hl_eohxgR_tUw62-A:1666280172195&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiu3omuke_6AhVyS_EDHVSLApYQ_AUoAXoECAIQAQ&biw=360&bih=600&dpr=3#imgrc=UiuxMbs6AbBYkM