Covid salgını sebebiyle büyük oranda uzaktan eğitime geçilmiş olması sınav sistemleri ve sınavlarda kopya çekilmesi konuları eğitim çevresine daha da fazla meşgul etmeye başladı. Uzaktan eğitime bağlı olarak internet üzerinden yaptığım test ve klasik sınavlarda sonuçlar sınıf ortamındaki başarı ortalamaları ile yakın düzeydedir. Ancak bazı derslerde başarı ortalamalarının belirli düzeyde yükseldiği veya düştüğü gözlemlenmektedir. Buna bağlı olarak da bazı öğrencilerin kopya çektiği, bu yüzden dürüst öğrencilerden daha yüksek not aldıkları şikayetleri gelmektedir. Notların düşüp yükselmesinde hocaların uzaktan eğitim sistemini kullanma becerileri yanında öğrencilerin de bu sisteme uyum sağlama becerileri etkili olmaktadır.
Sınav sonuçları üzerinde yaptığım inceleme neticesinde sınavlarda kopya çekmenin yasak olduğu dönemlerde bazı başarılı öğrencilerin notlarında sınıf ortamında başarısız olan öğrencilere göre bir düşüş olduğunu gözlemledim. Gelen kopya şikayetleri üzerine sınav kurallarını değiştirerek kaynak kullanımını yasaklayan kopya yasağını kaldırdım ve her türlü yazılı materyal ve internet erişimini serbest bıraktım. Ayrıca tüm vize ve final sınavlarında ölçme ve değerlendirmeye yönelik itirazları kaldırmak için sorularda test sınavı sistemini kullandım.
İki yıldır yaptığım uzaktan eğitim sınavlarında internet dahil her türlü kaynak erişimi serbest olmasına rağmen tüm sınavlarda başarı ortalaması %50 civarında olmuştur. Doğrusu bu sonuçlar beni de şaşırttı. Çünkü bazı sınavlarda sınıf ortamında gözetmenli olarak yapılan sınavlardan daha düşük sonuçlar ortaya çıktı. Bunun sebepleri üzerine yaptığım incelemede, soru yöntemini değiştirmemin önemli derecede etkili olduğu sonucuna vardım. Bu sınavların sınıf ortamı sınavlarından en bariz farkı örnek analizi, kavram ilişkileri, bilgi kaynaklarına ulaşma, konunun bağlı olduğu değer ya da usulün kavranması gibi becerilerin ölçümü ve değerlendirilmesine daha fazla ağırlık verilmesi olmuştur. Bu durum aslında kitaba bağlı ezbere dayalı bilgi ve başarı ölçümlerinin çok da sağlıklı olmadığı sonucunu doğurmaktadır.
Esasen sınavın amacı sadece not vermek değil, öğrencinin doğru bilgi yanında doğru bilgiye ulaşma ve soruları ve de sorunları çözme becerilerini geliştirmektir. Nitekim öğrenci mezun olduktan sonra okuduğu kitaplardaki bilgilerin büyük bir kısmı güncelliğini kaybetmekte; ayrıca yanında soru ve sorunlarını çözmek için hoca ya da öğretici bulunmamaktadır. Doğal olarak öğrencinin mezuniyet sonrası için öğrenimden elde ettiği en önemli kazanım doğru cevaplara ulaşabileceği kaynaklara ulaşmak ve bu bilgileri sağlıklı değerlendirebilecek bir beceriye ve usule sahip olmaktır. Bu nedenle de çağımızda öğretim ve eğitim süreçlerinin hedeflediği kazanımların bunların üzerine kurulmalı ve sınav sistemleri de buna göre geliştirilmelidir.
Üç farklı fakülte de verdiğim yedi farklı ders için yaptığım tüm sınavlarda başarı oranlarının çok yakın olması, öğrenci profilinin değişmesinin başarı ortalamalarına fazla etki etmediği sonucunu doğurmaktadır. Yapmış olduğum tüm vize ve final sınavlarında sormuş olduğum sorularda test usulü sorular olduğu için sınav sonuçları kesin sonuçlardır. Sorular ise çoktan seçmeli, eşleştirme, en doğru cevabı bulma, farklı doğru seçenekler içinde doğru ya da yanlış cevapları tespit etmek gibi değişik türde sorular olmuştur.
Sonuç olarak öğrenciler arasında eşit şartlarda bir sınavın yürütülmesi için sınav mantığı ve amaçlarında yeni şartlara uygun değişiklikler yapılmalıdır. Yaptığım sınavlardan edindiğim tecrübeye göre uzaktan eğitim kapsamında internet üzerinde yapılan sınavlarda öğrencilere kaynak erişiminin serbest bırakılmasının ölçme ve değerlendirme yanında öğrenimin amaçları açısından da daha sağlıklı sonuçlar doğuracağı yönünde olmuştur.
Bu tecrübeler ışığında ayrıca güvenilir tarayıcı gibi önlemlerin öğrenciye gereksiz yük getirmekten öte bir fayda sağlamadığı sonucuna ulaştım. Çünkü kopya çekmek isteyenler bu şartlar içerisinde ikinci bilgisayar, ikici yansıtma ekran, not yazma ya da asmak gibi çok farklı yöntemlerle güvenli tarayıcı tedbirini etkisiz hale getirebilirler. Bu yüzden yasaklara ve güvensizliğe dayalı sınav sistemi yerine, bilginin kaynağına ulaşabilme, bilginin özüne inip kavramların ilişkisine, bilginin dayandığı temel mantık ve usule uygun değerlendirme yapabilmek gibi becerileri ölçmeyi amaçlayan açık sınavların uygulanması belirttiğim gibi hem ölçme değerlendirme hem de öğrenimin hedeflediği kazanımlar açısından daha faydalı olacaktır.