Okuma ve Yazma Alışkanlıklarının Dönüşümü (Akademik Olanı)         

117

Dijitalleşmenin Akademik yansımaları :

Okuma ve yazma becerileri, kişilerin bilişsel, sosyal ve akademik gelişiminin temelini oluşturan temel dil süreçleridir. Ancak bu iki beceri, 21. Yüzyılın dijital ve hız odaklı toplum yapısında, anlam ve biçim bakımından önemli bir dönüşüm geçirmektedir. Bilgiye erişimin artmasına karşılık, okuma alışkanlığının azaldığı, yazılı ifadenin ise sosyal medya pratikleriyle, farklı bir kimliğe büründüğü gözlemlenmektedir. Bu bağlamda günümüzde okuma ve yazma pratiklerinin niteliği, özellikle akademik ortamlarda yeniden değerlendirilmelidir.

Dijitalleşmenin Okuma Alışkanlığına Etkileri:

Özellikle genç kuşaklar arasında, kitap okuma alışkanlığı, yerini kısa dijital içeriklere bırakmıştır. Günlük gazeteler, internet üzerinden de okunabilmektedir. Basılı kitaplardan uygun olanlar, bilgisayarlara indirilebilmektedir. Metro ve otobüslerde kulaklıklarından, basılı materyalleri dinleyenler, müzik ve yabancı dil başta olmak üzere, kursları takip edenler de oluyor. Hal böyle olunca, kitaptaki cümlelerin altını çizmek, kenarına işaret koymak ve başka bir yere not almak gibi durumlar olamıyor. Dijital medya araçlarının (telefon, tablet, bilgisayar) yaygınlaşmasıyla birlikte bireyler, kısa ve yüzeysel metinlere yönelme eğilimindeler ⁽¹⁾. Bu durum, “derin okuma” (deep reading) kapasitelerinde düşüşe yol açmakta ve kişinin eleştirisel düşünme becerilerini olumsuz etkilemektedir ⁽²⁾. Özellikle akademik metinlerin okunması söz konusu olduğunda, dijital ortamda, dikkat süresinin azalması ve çoklu görev alışkanlığı (multiasking), öğrencilerin kavrama düzeylerini düşürmektedir. Birçok araştırma, basılı materyallerle yapılan dikkatli ve zaman ayırıcı okumanın, dijital ekranlara göre daha yüksek anlama, idrak ve hatırlama performansı sağladığını göstermektedir ⁽³⁾.   

Yazma Becerisinin Dönüşümü: Yüzeysellik ve Hız

Günümüzün yazma pratikleri de önemli ölçüde değişmiştir. Sosyal medya platformlarında kısa mesaj üretimi, yazılanların biçimsel ve anlamsal derinliğini giderek azaltmıştır. Yazma süreci, bir fikir ve düşünceyi ayrıntılı olarak işleme sürecinden çok, hızlı tepki verme ve anlık iletişim kurma biçimine dönüşmüştür. Akademik bağlamda ise bu dönüşüm, öğrencilerin yazı üretme becerilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Öğrenciler, yazı organizasyonu, akademik dil kullanımı, kaynak gösterme ve tartışma gibi temel akademik yazma becerilerinde oldukça yetersizlik gösteriyorlar ⁽⁴⁾. Yazmanın düşünsel bir inşa süreci olduğu fikri, günümüzdeki pragmatik ve yüzeysel iletişim biçimleri arasında, kaybolma riskiyle karşı karşıyadır.

Akademik Ortamlarda Okuma ve Yazma Sorunları :  

Yükseköğretim kurumlarında, öğrencilerin eleştirel okuma ve akademik yazma konularındaki yetersizlikleri, eğitimcilerin sıklıkla dile getirdiği bir sorundur. Öğrencilerin, verileri analiz-sentez ve kendi özgün düşüncelerini üretme konularındaki beceri eksiklikleri, eğitimde kalitenin düşmesine neden olmaktadır ⁽⁵⁾. Öte yandan, “akademik okur yazarlık” (academic literacy), yalnızca teknik bir yeterlilik değil; ayni zamanda bir düşünce biçimidir. Bu nedenle üniversiteler, öğrencilerin sadece bilgiye ulaşmalarını değil, edindikleri her bilgiyi eleştirel biçimde sorgulamalarını ve kendi akademik üretimlerini oluşturabilmelerini sağlayacak, okuma-yazma eğitimlerini desteklemelidir.

Sonuç olarak, günümüz toplumunda, bilgisayar, internet ve dijital ortamların etkisiyle, okuma ve yazma alışkanlıklarında, biçim ve içerik olarak, önemli değişimler yaşanmaktadır. Bu değişim, bireysel iletişimden akademik performansa kadar, geniş bir alanı etkilemektedir.. Akademik çevrelerde ise, öğrencilerin okuma-yazma becerilerindeki yetersizlikler, öğrenme süreçlerinin derinliğini tehdit etmektedir.  Bu nedenle eğitim sistemleri, dijital çağın gereklerini göz önünde bulundurarak, öğrencilerin eleştirel okuma ve yazma becerilerini geliştirmeye yönelik olmalıdır. Dijital medya okuryazarlığı, akademik yazma atölyeleri ve disiplinler arası yazma destek programları, bu sürecin önemli parçaları olabilir.   

Kaynaklar:

1. Carr N. The shallows: What the Internet is doing to our brains. W.W. Norton & Company, 2010 ↩︎
2. Wolf, M. Reader, come home: The reading brain in a digital world, 2018 ↩︎
3. Mangen A, Walgermo B R, Brønnick, K. Reading linear texts on paper versus computer screen, 2013 ↩︎
4. Nesi H., & Gardner, S, Genres across the disciplines: Student writing in higher education, 2012 ↩︎
5. Cambrid- Wingate, U. ‘Argument!’ helping students understand what essay writing is about. Journal of English, 2012 ↩︎