Bu ayki yazımda inmeli hastalarda özel bir tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkan güncel tedavi yöntemlerinden biri olan Nörogelişimsel tedavi, diğer ismiyle Bobath tedavisinden bahsetmek istiyorum. Bobath tedavisi Türkiye’de ve dünyada özelleşmiş fizyoterapistler tarafından uygulanan bir tedavi yöntemidir. Tedavi her hastaya özel değerlendirme, analiz ve karar vermeyi gerektirmektedir. Hasta bu tedavi yönteminde merkeze alınır ve fizyoterapist hastayı tüm yönleriyle değerlendirir. Tüm geleneksel yöntemleri reddeden Bobath yaklaşımı, kas kasılmaları, eklem hareketsizliği veya duyu bozukluğu gibi şikayetlere değil direk olarak yapılamayan fonksiyona odaklanır. Hastanın bir fonksiyonu neden yapamadığı detaylıca analiz edilir. Şüphelenilen bulgular özel ve tarafsız değerlendirme yöntemleri ile test edilir. Yapılan testler pozitifse, bu problemlerin tedavisine odaklanılır. Her seans yapılan değerlendirmelerle hastada elde edilen gelişmeler not edilir. Problem ortadan kaldırıldıktan sonra, fonksiyonda bir gelişme söz konusu değilse, hastadaki fonksiyon kaybının farklı bir nedeni olabileceği düşünülür ve yeni testler yapılır.
Bobath yöntemi sadece klinik ortamla sınırlı olmayıp, hastanın hayatın içerisinde bulunduğu 24 saatlik tedaviyi hedefler. Hastaya BOBATH YÖNTEMİ KONUSUNDA UZMAN TERAPİSTLER TARAFINDAN yapılan tüm müdahaleler, hastaya verilen fonksiyonel ödevler ile desteklenmelidir. Günlük bir saatlik fizyoterapist tarafından yapılan tedavinin Bobath terapisti tarafından dahi yapılsa yeterli olmayacağı unutulmamalıdır. Ötesinde maaelesef ve maalesef sadece elektroterapi ve normal eklem hareketi tarzında fonksiyonellikten tamamen uzak ezbere yaklaşımlarla hastaların tedavi edilemeyeceği Bobath uygulayıcılarınca aşikardır. Hastaya verilen fonksiyonel ödevler her seans kontrol edilmeli ve hastadaki gelişmeler göz önüne alınarak hastanın tedavi programı dinamik bir şekilde değiştirilmelidir.
Bobath tedavisi gelişimin ana prensibi olarak hastanın tedaviye aktif katılımını ister. Tedaviye aktif olarak katılmayan, etkilenmemiş vücut yarısıyla günlük yaşantıyı sürdürmeye devam eden bir hastanın rehabilitasyonda başarıya ulaşması imkansızdır. Bu anlamda hastanın hareketi tekrar öğrenebilmesi için tedaviye katılımı şarttır. Hasta ilk başta hareketi çok zor yapabilir ancak acemice yapılan hareketlerin hasta tarafından bol tekrarla pratik yapıldığında aktif katılımın kazanılabileceği unutulmamalıdır. Hastalar bu noktada günlük yaşamda da sorumluluk almalıdırlar. Unutulmamalıdır ki fizyoterapist tarafından yaptırılan normal eklem hareketinin, sadece klinikle sınırlı kalan tedavinin, fonksiyona dökülmeye çalışılmayan bir egzersizin nöron gelişimine hiçbir katkısı yoktur.
Evet Bobath tedavisi çok tekrar ister. Bir fonksiyonun ortaya çıkabilmesi için günlük en az 400 tekrara ihtiyaç olduğu belirtilmektedir. Bununla birlikte kesinlikle ve kesinlikle hastalar, tek düze bir tekrara düşmemelidirler. Örneğin yürüme aktivitesini başarmak için hasta yalnızca düz bir zeminde yürüme çalışması yapmamalıdır. Yürüme düz ve değişen derecede engelli, farklı ışıklandırma seviyeleri, bazen sakin bazen kalabalık, sadece yalınayak değil farklı ayakkabı vb. değişkenlerle gerçekleştirilmelidir. Çevresel uyaran zenginliği ne kadar fazla olursa, başarıya ulaşmak o kadar kolay olacaktır. Sıkça verilen örnekteki gibi ev kedisi ve sokak kedisi aynı becerilere sahip değildir. Tüm canlı organizmalarda olduğu gibi insanda çevresel değişkenlere artmış maruziyet ile doğumdan itibaren daha hızlı gelişir ki, inme sonrası dönemde hastanın daha fazla çevresel uyaran çeşitliliğine ihtiyacı olacaktır.
İnmeli hastaların rehabilitasyonu çok uzun zaman alabildiği için tedavinin en erken dönemde, hatta yoğun bakımda başlaması Bobath tedavisinin olmazsa olmazıdır. Fizyoterapist yoğun bakımdan itibaren hastada gelişecek komplikasyonları önlemeye çalışır. Hastayı serviste ve hastaneden taburcu olduktan sonra ihtiyaç duyacağı fonksiyonlara hazırlar. Bu süreçte kesinlikle hasta artık nörorehabilitasyon da yeri olmayan duyudan yoksan, aktif katılımı arka plana iten sadece pasif hareket açıklığına odaklanan egzersizlerle vakit kaybetmemelidir.
Aktif olarak Bobath tedavisi uygulayan bir terapist gözüyle inme sonrası hızlı bir şekilde hastalarınızı Bobath tedavisiyle tanıştırmanızı ve hayatın içerisine sokmanızı şiddetle tavsiye eder, sağlıklı günler dilerim…