Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü ile Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünün ortak çalışmasıyla kronik hastalığı olan bireylerin tarama ve izlemlerinin ayrıntılı yapılabilmesi için geliştirilen ve 1 Ocak 2021’de kullanıma açılan hastalık YÖNETİM PLATFORMU (HYP), 2021 Temmuz itibariyle tüm Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) yaygınlaştırılmaya başlanmıştır.
Önceleri ÇOK ANLAŞILAMAYAN VE ÇOK KULLANILAMAYAN HYP DAHA SONRA 2024-2025 yılları arasında YAYGINLAŞMIŞTIR (Bu yaygınlaşmada, dünyayı etkisi altına alan ekonomik süreçlerden, kısmen çalışan kesimin gelirlerinin olumsuz etkilenmesi ile ek kaynak arayışına giren hekim ve hemşirelerin yoğun çabalarının etkisi yadsınamaz).
Aile hekimleri hipertansiyon, diyabet, obezite, kalp ve damar hastalıklarına yönelik risk değerlendirmesi ile hastaların takibini, her altı ayda bir HYP’yi kullanarak yapmaya çalışmaktadırlar.
Aile hekimlerinin, hastalarına HYP yapabilmeleri için ;
1. Düzenli olarak en az altı ayda bir Rutin Kan Almak Zorundadırlar. Fakat hastaların yüzde ellisi ASM de kan aldırmak konusunda çok istekli değillerdir. Hastanelere onlara gitmek daha cazip ve güvenilir gelmektedir. Zira hastaların imgelerinde ASM kapıdan hızlıca uğranıp ilaç yazdırılıp çıkılacak bir yerdir. (Aynı bir arkadaşa bakıp çıkıcam sözü gibi)
2. HYP için KETEM (kanser erken teşhis tarama ve eğitim merkezi) lerden belli yaş grubundaki hastalara randevu alınması gereklidir. Fakat KETEM sayıları çok yeterli olmadığı için randevu bulmak ile milli piyangodan ikramiye kazanmak eş değerdir. İstanbul’un bir çok ilçesi Anadolu’daki bazı illerden daha kalabalık olmasına rağmen bu ilçelerde KETEM henüz yoktur.
3. Aile Hekimi ve Hemşiresinin Mamografi randevusu alması gereklidir. Fakat randevu sayısı son derece kısıtlıdır. Samanlıkta iğne bulmak mamografi randevusu bulmaktan daha kolay olabilmektedir. Üstelik bir de ikinci ve üçüncü basamak hekimleri hastalarına git aile hekimin sana “Mamografi randevusu ” bulsun diye ekstradan hasta göndermektedirler.
4. ASM ye kayıtlı 25-45 yaş arası erkek ve çalışan kadın hastalar ASM ‘ye HYP için gelmek istememektedirler. Telefonlar ile arayınca da hekimin yüzüne telefonları kapatmaktadırlar.
5. ASM ye günümüzde SADECE ” emekliler, ev hanımları, rapor almak için kapıdan ya velileri ile ya da kendi geçerken uğrayan 07-22 yaşındaki öğrenciler (Çoğu zaman öğrenci değil yakını gelmekte ve rapor istemektedir) ile aşı-izlem takibi için başvuran bebek ve çocuklar gelmektedir. Hasta ile gelmek istemeyen “beni muayene et hastaya ona göre ilaç yaz ” diyen hasta yakını sayısı da azımsanamayacak kadar çoktur.
6. Ayrıca HYP için kanser taramalarında istenen HPV (İnsan Papilloma Virüsü) cinsel yolla bulaşan bir virüs için tahlil yapılmasına hastalar “siz kadın doğumcu musunuz ” ilaç yazın geçin diyerek ekstra tepki göstermektedirler.
HYP yapılacak gruplara gelince HYP yapmaya ikna için istenilen tetkikler yüzünden hastaların yarısı hekimlere kötü puan vermektedirler.
Ayrıca HYP yaparken hastalar sıra beklediklerini, ASM lerde neden 3-4 tuvalet olmadığını? Hekimin içerde hastalar ile ” lak lak ” yaparak çok oyalandığını kendilerinin de “kah TV de dizilerine” “kah kahveye ve komşuda sohbetlerine” çok geç kaldıklarını yüksek sesle ASM çalışanlarına hatırlatarak aynı İtalyan filmlerindeki gibi hızlıca kavga çıkarmaktadırlar.
Yukarı tükürsek bıyık aşağı tükürsek sakal, HYP yapılmasa aile hekimi maaşından asgari ücret civarında bir meblağ eksik olarak kalmaktadır. Hemşirelerden de onun yarısı kadar bir meblağ eksik kalmaktadır.
HYP yapılınca hastalar asli görevi “raporlu ilaçları repete etmek”, “özel hekimin yazdığı ilaçları SGK ya ödetmek” olarak varsaydıkları aile hekimlerine kötü puanlar vermektedirler.
Özetle ASM mahallenin ve mahallenin şamar oğlanı şeklindedir. Hasta yakınları kızmakta, hastaneler kızmakta, otoparkı dolduruyorlar diye esnaflar kızmakta HYP yapmayınca da parası azalmakta, sonuçta herkes kızmaktadır. Bir Allah’ın kulu da “Allah Razı Olsun” dememektedir.
Kemal Sunal, Şener Şen’in oynadığı Gulyabani Filminde “Süt Oğlan Seni Hiç Sevmiyorum! Babanı da sevmezdim zaten.” repliğinde olduğu gibi ASM ve HYP yi maalesef hastalar hiç sevmemektedir.
TÜM HEKİMLERE, HEMŞİRELERE VE SAĞLIK GÖREVLİLERİNE İYİ BAYRAMLAR DİLERİM